بم در ۱۹۳ كیلومتری جنوب غربی كرمان و در دشت حد فاصل جبال بارز و كوههای كبودی واقع شده است. بم ۱۰۵۰ متر از سطح دریا بالاتر است و ۱۹۴۸۰ كیلومتر مربع وسعت دارد. قدیمی ترین نشانه های تمدن در تپه های بیدرون در ۱۵ كیلومتری شهر كشف شده است. مطالعات معماری نشان می دهد كه قدمت بیدرون به هزاره چهارم قبل از میلاد برمی گردد.

شهر بم یك از كهن ترین مراكز شهرنشینی ایران بود. تپه های تاریخی "بیدرون " در ۱۰ كیلومتـری شمال و تل آتشی در دارستان در فاصله ۳۰ كیلومتری شرق بم كه متعلق به هزاره های دوم تا چهارم قبل از میلاد مسیح است گواه این قدمت تاریخی است. از شش هزار سال قبل بم و حومه آن محل سكونت مردم بوده است. در شمال شرقی شهر بم , بر بالا و دامنه صخره قلعه ای مستحکم وجود داشت که اهالی محل آن را " ارگ " نامند که در واقع این بنای سترگ , شهر قدیـم بم است. دور تا دور قلعه خندقی های عمیق وجود داشت كه آن را از یورشها مصون می داشت، خندق گرداگرد حصار بم كه طبعا" برای دفاع از شهر احداث شده بوده، گاه برای خود ساكنین مشكل ساز می شد زیرا مهاجمان با انداختن آب زیاد به خندق باعث ویرانی حصار می شده اند، تا بتوانند به درون شهر رخنه كنند.

ارگ بم تشكیل شده است از :

دروازه اصلی ، بازار ، میدان تكیه ، مسجد برزگ ارگ ، مجموعه میرزا نعیم ، مسجد كوچك ، كاروانسرا ، زورخانه ، حمام ارگ، دروازه حصار دوم ، مدرسه یا خانقاه ارگ ، اصطبل ، قورخانه ، محل آسیاب بادی ، خانه حاكم ، چهار فصل ، چاه اصلی ارگ ، بقایای محله قدیم ، كناری محله یا غلام محله ، دروازه كت كرم و زندان

ارگ بم و شهر آن از جمله قلعه های نظامی بسیار مهم و تاریخی به شمار می رود. در میان قلعه عمارت حاكم نشین بر روی صخره ای طبیعی بنا شده بود كه دارای پنج طبقه بود و همگی از خشت و گل. ستونها و قوسها باقی مانده در قلعه بم، مغازه های نانوایی , روغنگیری و قفسه های خشتی در بازار قلعه نشان از رونق گذشته آن داشت. ارگ بم نمونه کاملی از شیوه های معماری ایران است و نمونه هایی از قرنها معماری در آن به چشم می خورد.
بنای ساختمان از خشت ،‌ آجر و گل است و بزرگترین مجموعه خشتی جهان است و یكی از زیباترین بناهای عصر هخامنشیان و اشکانیان. این ارگ بزرگترین بنای خشتی جهان و در مساحتی بالغ بر ۶ كیلومتر مربع و بر فراز تپه ای به ارتفاع ۶۱ متر واقع شده است. شامل شهر قدیم و قلعه, قریب به ۲۰ هكتار (طول ضلع غربی ارگ ۵۲۰ و عرض آن ۴۳۰ متر می باشد ) وسعت داشت و مسافت ارگ و قلعه , قریب ۶ هكتار بود. سه سمت قلعه را باغ و خانه های مسكونی و زمینهای كشاورزی محصور نموده و ضلع شمالی در امتداد رودخانه پشت رود قرار گرفته است.

ارگ بم را به بهمن پسر گشتاسپ نسبت می دهند. تا ۱۸۰ سال قبل مردم در ارگ زندگی می كردند. سابقه تاریخی ارگ بم به موجب نوشته های تاریخی , از جمله حدود العالم و تاریخ وزیری به دو هزار و پانصد سال پیش می رسد.
ارگ در دوره هخامنشی ایجاد شده و چند حصار و دروازه در اطراف آن وجود داشته است. احتمال می رود ساکنین قلعه بم معاش خود را از راه کشاورزی و پارچه بافی می گذرانیده اند.

در طول تاریخ ارگ , بارها مورد یورش قرار گرفته و بازسازی شده است.  در دوره اسلامی , دو مسجد با نامهای مسجد جامع و مسجد حضرت محمد و حسینیه شامل یك صحن , یك ایوان دو طبقه قرینه هم و چند اتاق در ارگ تاریخی بم ساخت شده بود كه همه آنها در زلزله نابود شد. در ارگ بم یك زورخانه به شیوه سایر ورزشگاههای سنتی از چهار ایوان , یك گنبد و گود نیز وجود داشت كه آنها نیز ویران شد. در داخل ارگ یك كوچه سر پوشیده وجود داشت كه به سابات یهودیان شهرت داشت.

قلعه ها در فاصله ۳۰ تا ۴۰ متری از یكدیگر قرار دارند. پست های دیده بانی به امنیت قلعه می افزایند و محل استراحت نگهبانان اند. كنگره ها و برجها نقشی اساسی در امنیت قلعه دارند. خندقی قلعه را احاطه كرده است و ارگ از سمت جنوب دارای راهی است كه به كاخ حاكم ختم می شود و چند ردیف مغازه در دو سوی شرق و غرب قلعه واقع شده است.

۶۰ متر از مسیر منتهی به بازار مسقّف و سنگ فرش است. مسجد جامع ،‌ آب انبار ، ‌میدان ، مكتب ،‌ حمام ،‌ زورخانه و چندین خانه قسمت های تشكیل دهنده ارگ محسوب می شوند. برخی از خانه های عام نشین از اهمیت خاصی برخوردارند , زیرا این خانه ها شامل بیرونی و اندرونی , بادگیر , ایوان , اتاقهای زمستانی و تابستانی و محلی جهت نگهداری اسب و احشام بوده و داخل حیاط هر خانه چاه آبی در نظر گرفته شده است. تقریبا" بیشتر خانه های عمومی متصل به هم ساخته شده غالب آنها به یکدیگر راه دارند.

در بعضی خانه ها حمام اختصاصی به چشم می خورد و در کنار تعدادی از آنها اصطبل را جدا از محل زندگی ساخته اند. تعدادی از خانه های ارگ بدون در نظر گرفتن مقاومت و باربری ستونها دو طبقه ساخته شده اند که این امر نشانگر روند ازدیاد جمعیت در یکی از دوره های گذشته است. در میان خانه های عمومی تضادهایی از نظر وسعت حجم و استقامت مشاهده می شود.

ساكنان با كشاورزی و قالی بافی امرار معاش می كردند. از دروازه دوم می توان بخش حاكم نشین ارگ را دید كه بر فراز كوهی قرار دارد. در كنار اصطبل حیوانات مخزن آب و چاهی در بخش جنوب شرقی قرار دارد. در دروازه سوم خانه های فرماندهان نظامی قرار گرفته است. آسیابی بادی در عصر قاجار در ارگ بم ساخته شد كه در قسمت جنوب غربی قلعه واقع است. بخش حاكم نشین ،‌خود از دو بنای چهار فصل و خانه حاكم ،‌ برج مراقبت مركزی ،‌حمام ،‌ حوض و چاه آب تشكیل شده است.

تا ۸۰ سال قبل از بخش حاكم نشین قلعه جهت اهداف نظامی استفاده می شد. نوشته های دوران اسلامی و مطالعات معماری و باستان شناسی بر این مطلب دلالت دارند كه این ارگ به 500 سال قبل از میلاد و احتمالا دوره هخامنشی تعلق دارد ارگ بم در طی تاریخ مورد توجه بسیار بوده است. لطفعلی خان زند در همین قلعه بوسیله محمدعلی خان زابلی حاكم قلعه بم دستگیر شد. آخرین محاربه در اصطبل همین قلعه روی داده بود. ارگ بم تا سال ۱۲۵۴ هـجری قمری و غائله آقاخان محلاتی مسكونی بود.

 این بنا كه باعث افتخار ایران در مقابل جهانیان بود در دی ماه ۱۳۸۲ ؛ همزمان با زلزله مهیب بم ته تلی از خاک مبدل شد.

نظرات شما عزیزان:

فراسوی بم(هفتواد)

ساعت17:35---5 تير 1390

[وب سایت]

سلام خدمت دوست عزیز

اولین پایگاه مردمی و بدون سانسور اجتمایی در بم

به ما بپیوندید در گروه اینترنتی هـــــدف در پایگاه فراسوی بم (استانداری نخلستان)



لطفا نام مارا با فراسوی بم لینک کنید و بعد خبر بدید تا شما را لینک لینک کنیم



منتظر حمایتتان و حضور سبزتان در فراسوی بم هستیم...
پاسخ:.....................

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: